هر چیزی که باید برای راه اندازی گلخانه در سال 1403 بدانید!
سرفصل های مهم این مقاله
راه اندازی گلخانه یکی از روش‌های نسبتاً ساده و بسیار لذت‌بخش برای رسیدن به درآمدهای هنگفت محسوب می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایای راه اندازی گلخانه، امکان ایجاد آن در ابعاد خانگی و کسب تجربه قبل از اقدامات بزرگ‌تر است. باتوجه‌به اینکه گلخانه محصولات خارج از فصل و غیربومی را تولید می‌کند؛ تقاضای مستمر برای آن وجود دارد و سرمایه شما دائم در گردش خواهد بود. هنگامی که کسب‌وکارتان گسترش پیدا کند، امکان اشتغال زایی در ابعاد بزرگ و صادرات محصولات نیز برای شما فراهم خواهد شد.
روش‌های راه اندازی گلخانه
روش‌های متعددی برای راه اندازی گلخانه وجود دارد که باتوجه‌به نوع محصولات موردنظر، حجم تولید محصولات، تیپ سازه یا استفاده شخصی و تجاری دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه این روش‌ها را معرفی می‌کنیم:
1_ راه اندازی گلخانه بر اساس نوع محصولات
به‌طورکلی، دو نوع گلخانه بر اساس نوع محصولات وجود دارد:
1_ راه اندازی گلخانه صیفی‌جات
این نوع گلخانه‌ها مختص تولید سبزی و صیفی‌جاتی هستند که نیاز روزانه مردم محسوب می‌شوند؛ مانند:
- خیار
- فلفل
- طالبی
- بادمجان
- توت‌فرنگی
- گوجه‌فرنگی
- انواع سبزی‌ها
- سبزی‌های برگی (اسفناج، ریحان و غیره)
این نوع گلخانه‌ها سوددهی بالایی دارند؛ زیرا می‌توانند با کاشت و تولید محصولات خارج از فصل، نیاز روزانه مردم را برطرف کنند. ضمن آن که به کمک این گلخانه‌ها، آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد می‌شود و خاک زمین‌های کشاورزی فرصت استراحت پیدا می‌کنند.
2_ راه اندازی گلخانه گیاهان زینتی
این نوع گلخانه‌ها، برای تولید گیاهان و گل‌های زینتی به کار می‌روند که
- بومی کشور نیستند،
- کشت آن‌ها نیاز به دقت و مراقبت بالا دارد و در فضاهای باز و زمین‌های معمولی عمل نمی‌آیند.
در یک گلخانه زینتی، موارد زیر کاشت می‌شوند:
- کاکتوس
- انواع گل‌ها؛ مانند رز، ژربرا، گلایل، داوودی، آفتاب‌گردان و غیره
- انواع گیاهان آپارتمانی؛ مانند آرالیا، آسترانتیا ستاره گون، آلوئه‌ورا، آگلونما، افرا و غیره
باتوجه‌به فراگیری استفاده از گل‌وگیاه در خانه، فضاهای آرایشگاهی، دفترهای کاری و کافه‌ها، راه اندازی این نوع گلخانه‌ها نیز سود خوبی به همراه خواهد داشت. ضمن آن که اگر علاقه‌مند به گل‌وگیاه باشید، کار و سرگرمی خود را ترکیب می‌کنید و بالاترین حد بهره‌وری را تجربه خواهید کرد.
3_ راه اندازی گلخانه تولید قارچ
باتوجه‌به نیازهای به‌خصوص انواع قارچ برای رشد، گلخانه‌های تولید قارچ شرایط متفاوتی نسبت به سایر گلخانه‌ها دارند و راه اندازی آن‌ها به‌مراتب ساده‌تر خواهد بود. این نوع گلخانه مانند یک ساختمان معمولی و با استفاده از بلوک، آجر و سیمان ساخته می‌شود. امکانات گرمایشی، سرمایشی و رطوبت سازی آن نیز در حد معمولی خواهند بود. باتوجه‌به اینکه قارچ نیازی به نور ندارد، پوشش پلاستیکی این نوع گلخانه باید غیرشفاف و رنگی باشد تا نور بسیار کمی از آن عبور کند. راه اندازی گلخانه تولید قارچ در ابعاد خانگی نیز امکان‌پذیر است و سود خوبی برای شما فراهم خواهد کرد.
2_ راه اندازی گلخانه بر اساس تیپ سازه
از نظر نوع سازه، گلخانه به دو دسته کلی چوبی (سنتی) و فلزی (مدرن) تقسیم می‌شوند:
1_ راه اندازی گلخانه چوبی
نوع چوبی، مدل سنتی ساخت گلخانه است که حداکثر ارتفاع آن بین 2 تا 3 متر خواهد بود؛ این ارتفاع برای کشت محصولاتی مانند خیار و گوجه‌فرنگی مناسب نیست و شما انتخاب های محدودی خواهید داشت. این گلخانه‌ها معمولاً سیستم گرمایشی و سرمایشی مناسبی ندارند و هوا را به‌خوبی تهویه نمی‌کنند. ضمن آن که چوب به‌راحتی با عوامل مختلف واکنش نشان می‌دهد و نیاز مدام به تعویض و نگهداری خواهد داشت.
به‌طورکلی، این نوع گلخانه به همان سبک قدیم باقی‌مانده و توسعه نیافته است. ایجاد یک گلخانه چوبی برای شروع آن‌قدرها هم بد نیست؛ اما بالاخره باید به یک سازه مدرن تغییر کاربری دهد و به این واسطه، متحمل هدررفت منابع مالی و زمانی زیادی خواهید شد.
2_ راه اندازی گلخانه فلزی
این نوع گلخانه‌ها بسیار محبوب هستند و به‌صورت گسترده مورداستفاده قرار می‌گیرند. همان‌طور که از نامش پیداست، اسکلت این گلخانه از جنس فلز است و با پلاستیک‌های ضد اشعه فرابنفش پوشش داده می‌شود. ارتفاع این گلخانه‌ها به بیش از 4 یا 5 متر می‌رسد و با امکان نصب سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی مدرن و کارآمد، شرایط مناسبی برای رشد گیاهان متعدد فراهم خواهند کرد. هزینه راه اندازی گلخانه فلزی حدود 20 درصد بیشتر از نوع چوبی است؛ اما باتوجه‌به دوام، ماندگاری، نصب آسان و امکانات بیشتر، ارزشش را خواهد داشت.
تجهیزات مورد نیاز در راه اندازی گلخانه
برای تنظیم لیست دقیقی از تجهیزات موردنیاز در راه اندازی گلخانه، باید به بخش قبل مراجعه کنید و ببینید چه برنامه‌هایی برای این فضا دارید! به‌عنوان‌مثال، راه اندازی یک گلخانه خانگی برای گل‌های زینتی بسیار متفاوت از نحوه راه اندازی گلخانه خانگی برای صیفی‌جات خواهد بود؛ با اینکه هر دو گلخانه خانگی هستند! در ادامه، یک راهنمای جامع از تجهیزات موردنیاز در راه اندازی یک گلخانه را بررسی می‌کنیم؛ اما قبل از اقدام به خرید حتما با چند متخصص مشورت کنید.
تجهیزات مورد نیاز در راه اندازی گلخانه هیدروپونیک
گلخانه هیدروپونیک گلخانه ای است که در آن از روش کشت هیدروپونیک یا بدون خاک استفاده می‌شود؛ یعنی ریشه گیاه در بستر به خصوصی قرار خواهد گرفت و تمام املاح موردنیازش تامین خواهد شد. انتخاب تجهیزات این نوع گلخانه باتوجه‌به نوع سیستمی که در نظر می‌گیرید، متفاوت خواهد بود؛ به‌عنوان‌مثال، سیستم‌های آب مختلف تجهیزات به خصوصی نیاز خواهند داشت. تجهیزات کلی این نوع گلخانه به شرح زیر هستند:
- ظرف رشد
- مخزن محلول غذایی
- تایمر (برای سیستم آبیاری جز و مد)
- پمپ هوا و لوله برای اکسیژن‌رسانی به مخزن محلول غذایی
- پنجره‌های بزرگ برای دریافت نور رایگان و طبیعی خورشید
- چراغ‌های مصنوعی رشد؛ مانند ال‌ای‌دی، فلورسنت، رشته‌ای و سدیمی
- پمپ برای گردش آب (برای سیستم‌های آبیاری فعال، هیدروپونیک DWC و جزرومد)
- الیاف نارگیل، شن نخودی، پیت ماس، گلوله‌های خاک رس، پرلایت، پشم سنگ، لیکا و ماسه برای بستر
سایر تجهیزات کلی برای راه اندازی گلخانه به شرح زیر هستند:
- ترموستات
- ژنراتور (برق اضطراری)
- سیستم آبیاری تحت‌فشار
- سنسور کنترل دما و رطوبت
- لوله‌های اصلی برای انتقال گاز
- سیستم گرمایشی مرکزی؛ مانند شوفاژ
- سیستم سرمایشی زمستانه؛ مانند سیستم تیوپ – پنکه
- سیستم گرمایشی موضعی؛ مانند بخاری‌های منفرد، همرفتی و تابشی
- کابل فشارقوی برای انتقال برق از ترانس اصلی شبکه برق به محل سازه
- سیستم سرمایشی تابستانه؛ مانند سیستم خنک‌کننده فن و پد و سیستم خنک‌کننده تبخیری
- بیشتر بخوانید: مهارت های کارآفرینی
- بیشتر بخوانید: راه اندازی کسب و کار موفق
- بیشتر بخوانید: راه اندازی کسب و کار اینترنتی
- بیشتر بخوانید: اهمیت مدیریت تولید در کسب‌وکارها
برای راه اندازی یک گلخانه چقدر سرمایه لازم است؟
برآورد هزینه راه اندازی گلخانه به موارد زیادی بستگی خواهد داشت؛ اما در ابتدا باید بدانید این کسبوکار دو بخش هزینه کلی دارد: هزینه‌های اولیه و ثابت و هزینه‌های جاری و همیشگی. هزینه‌های اولیه و ثابت شامل موارد زیر خواهند شد:
- ژنراتور
- سردخانه
- اتوماسیون
- ساخت ابنیه
- ایجاد بسترها
- خرید دستگاه‌ها
- سوله بسته‌بندی
- هزینه دریافت مجوز
- خرید یا اجاره زمین
- پرده انرژی سیوینگ
- سیستم فوگر یا مه‌پاش
- نقشه‌برداری و طراحی اولیه
- تسطیح و شیب بندی زمین
- شید گلخانه (توری سایبان)
- سیستم‌های آبیاری گلخانه‌ای
- سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی
- استخرهای بتنی و استخر آماده آب
- هزینه دریافت انشعابات آب، برق و گاز
- تأسیسات برای رساندن آب، برق و گاز تا سازه
- احداث ایستگاه گاز در زمین (در شرایط خاص)
- هزینه ساخت بنا (مصالح، دستگاه‌ها و حقوق پیمانکار)
- کف‌پوش گلخانه (کوکوپیت، کارتن پلاست، بتن، و غیره)
- دستگاه آب‌شیرین‌کن گلخانه‌ای (این مورد اختیاری است.)
- پوشش گلخانه (پلاستیک یو وی دار، پلی‌کربنات یا شیشه)
- احداث یک آزمایشگاه کوچک برای بررسی مواد خریداری شده
- قطعات و اتصالات (ستون‌های اصلی و کناری، سرستون، کمان، بادشکن، ناودان، پیچ‌ومهره، پنجره سقفی، بست و اتصالات)
هزینه‌های جاری و همیشگی مواردی هستند که باید به صورت دوره‌ای صرف مجموعه کنید. این هزینه‌ها باتوجه‌به ابعاد گلخانه، حجم تولید و نوع کشت متفاوت خواهند بود. موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- بذر
- بستر مناسب
- سینی‌های نشا
- سموم مناسب هر گیاه
- قبض‌های آب، برق و گاز
- انواع کود و تقویت‌کننده خاک
- هزینه‌های نگهداری، تعمیر و نظافت
- حقوق کارکنان (کارگرهای هرس، جمع‌آوری، بسته‌بندی)
طبق آخرین بررسی‌ها در اردیبهشت 1403، هزینه راه اندازی گلخانه برای هر مترمربع بین مبلغی حدود 300 هزار تومان تا 3 میلیون و 500 تومان متغیر خواهد بود. برای برآورد هزینه دقیق، باید با متخصصان یا سایر صاحبان گلخانه‌ها مشورت کنید و قیمت‌های روز را بررسی کنید. در صورت تمایل، سازمان جهاد کشاورزی می‌تواند تحت شرایط به خصوصی، شما را به بانک‌های عامل برای دریافت وام معرفی کند.
محل مناسب راه اندازی گلخانه
این مورد هم مانند موارد قبلی، باید باتوجه‌به موارد مختلفی بررسی شود؛ اما به‌طورکلی، محل مناسب راه اندازی گلخانه باید ویژگی‌های کلی زیر را داشته باشد:
- دسترسی به برق و گاز شهری
- ابعاد مناسب برای ساخت سازه گلخانه در جهت شمال – جنوب
- خاک با PH و EC مناسب؛ دارای بافت متوسط، قابلیت زهکشی مناسب، فاقد نمک، مواد قلیایی، آهک و گچ
- وجود آب کافی و باکیفیت؛ مقدار شوری آب (EC)، سدیم قابل‌جذب، بی‌کربنات و غیره باید باتوجه‌به نوع محصول بررسی شود.
در نهایت، باتوجه‌به سروصدای تجهیزات گلخانه، خطرات بالقوه این تأسیسات و بسترهای کشتی مانند کمپوست که گازهای سمی تولید می‌کنند، باید زمینی را انتخاب کنید که در عین دسترسی راحت به نزدیک‌ترین شهر، از اماکن مسکونی فاصله استانداردی داشته باشد.
- بیشتر بخوانید: راه اندازی کافی شاپ
- بیشتر بخوانید: راه اندازی تولیدی کیف چه مراحلی دارد؟
- بیشتر بخوانید: راه اندازی خط تولید سنگ مصنوعی
- بیشتر بخوانید: راه اندازی کسب و کار با 50 میلیون!
- بیشتر بخوانید: راه اندازی خط تولید بلوک هبلکس
هزینه دریافت مجوز احداث گلخانه و انشعابات آب، برق و گاز
اولین قدم برای راه اندازی گلخانه، دریافت پروانه تأسیس گلخانه از سازمان جهاد کشاورزی خواهد بود. نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- با داشتن مجوز، شما می‌توانید از مزایایی مانند آب، برق و گاز تعرفه دار استفاده کنید و هزینه کلی کشت و پرورش را کاهش دهید.
- بعد از ثبت درخواست دریافت مجوز، کارشناس جهاد کشاورزی به‌صورت حضوری از زمین بازدید می‌کند و کیفیت زمین، منابع آب و غیره را می‌سنجد.
- حداقل متراژ زمین مورد تأیید برای راه اندازی گلخانه، 500 متر است که طبق آخرین دستورالعمل‌ها، تنها 60 الی 80 درصد آن مشمول دریافت مجوز احداث گلخانه خواهد شد.
- درصورتی‌که مدارک شما کامل باشد، مجوز بین 1 تا 2 ماه صادر خواهد شد. این مدارک به دودسته عمومی و اختصاصی تقسیم می‌شوند.
- شما باید هزینه‌های اداری، مانند هزینه‌های اخذ وام و تسهیلات را نیز در نظر داشته باشید که مبلغ کمی نخواهد بود.
در نهایت، شما باید برای دریافت مجوز به جهاد کشاورزی، سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی مراجعه کنید.
کلام آخر
راه اندازی گلخانه یک سرمایه‌گذاری هیجان‌انگیز و جذاب برای کسانی است که به این حوزه علاقه دارند و بودجه قابل‌توجهی در نظر گرفته‌اند. برخلاف سایر روش‌های شروع کسبوکار، راه اندازی گلخانه یک روش تضمینی محسوب نمی‌شود و اصطلاحاً، خاک خوری دارد! قبل از هر اقدامی، حتما با یک متخصص در این زمینه صحبت کنید و بی‌گدار به آب نزنید!
منابع
اگه می‌خوای از کسبوکار خودت به درآمد برسی، ارتش تک نفره خودت رو بساز!
