به سراغ لایو رایحه صنعتگر و آقای بهرام پور میرویم…!
این یک لایو آموزشی مشترک بین رایحه صنعتگر و پیام بهرام پور است که در تاریخ 7 اسفندماه 1398 انجام شد.
در این لایو میتوانید از یک متخصص روانشناسی کودک، پاسخ این پرسش را بگیرید که «چطور از کودکان در مقابل اخبار بد محافظت کنیم؟»
ببینید:
رایحه صنعتگر کیست؟
خانم صنعتگر یک «رواندرمانگر» و متخصص «بازیدرمانی برای کودکان» است. او همچنین مدیر واحد خیریه مجموعه بیشتر از یک با نام جالب «بیشتر از بیشتر از یک نفر» است. در این واحد، او و دیگر اعضا، کارهای موثری در زمینههای «خیریه-آموزشی» انجام داده است. از جمله آموزش به «آموزش دهندگان» و آماده کردن آنها برای انجام کارهای عامالمنفعه.
رایحه صنعتگر همچنین از طریق آموزش «قصهگویی» و با استفاده از ابزار مهمی به نام «داستان» تلاش میکند کودکان را با مفاهیم عمیق انسانی آشنا کند و آنها را برای ورود به دنیای پرهیاهوی کنونی آماده کند.
پیام بهرام پور کیست؟
او یک آموزشدهنده است. آقای بهرام پور سالهاست در زمینه مهارتهای ارتباطی آموزش میدهد. همچنین محصولات آموزشی متنوعی در زمینه سخنرانی و فن بیان را میتوانید در سایت بیشتر از یک از او مشاهده کنید.
آقای بهرام پور هم اکنون در کالج دانشگاهی لندن مشغول تحصیل در رشته نوروساینس یا علوم اعصاب است.
رزومه کامل پیام بهرام پور را از اینجا بخوانید:
لایو آموزشی در مورد چیست؟
بمباران اخبار مختلف، تمام جوانب زندگی ما را فرا گرفته است. اگر از تأثیر اخبار بر ذهنهای خودمان عبور کنیم، شاید بد نباشد به یک موضوع مهمتر که اغلب کسی به آنها توجه نمیکند، بپردازیم.
مواجهه کودکان و نوجوانان با اخبار و تأثیر بلندمدت اخبار روی آنها.
اما چطور از کودکان در مقابل اخبار بد محافظت کنیم؟
کودکان هنگام رویارویی با حوادث ناگوار، بسیار حساس هستند و به این فکر میکنند که ممکن است همان اتفاقهای بد برای آنها رخ دهد.
تمام کودکان دنیا حق دارند در محیطی امن و به دور از هرگونه خشونت یا امواج منفی زندگی کنند؛ اما متأسفانه امروزه کمتر به شرایط روحی آنها توجه میشود. کودکان، به ویژه کودکانی که در سن پیش از مدرسه هستند هنگام رویارویی با حوادث ناگوار، بسیار حساس میشوند و اخبار، تاثیرات درازمدتی بر ذهن و زندگیشان میگذارد.
در این لایو آموزشی رایحه صنعتگر (رواندرمانگر و متخصص بازیدرمانی کودکان) و پیام بهرام پور (متخصص مهارتهای ارتباطی و سخنران آموزشی) به شما آموزش میدهند که «چطور از کودکان در موقع بحرانهای مختلف زندگی، محافظت کنیم تا به دور از تمام جنبههای منفی، با آرامش رشد کنند؟»
پژوهشها چه میگویند؟
طبق پژوهشهای به دست آمده اغلب کودکان درباره چیزهایی نگران هستند که بزرگترها فکرش را هم نمیکنند.
بزرگسالان به مواجهه با اخبار ناراحت کننده عادت میکنند، اما کودکان از این مکانیسم دفاعی بی بهرهاند. این وظیفه بزرگترها است که درباره نگرانیهای بر آمده از اخبار ناخوشایند با آنها حرف بزنند و در مدیریت تعارضها و نگرانیها به آنها کمک کنند.
توصیه کلی در این مورد برای تمام سنین است که از تماشای اخبار و تحلیلها همراه با کودکان پرهیز کنید؛ زیرا در لحظه پخش اخبار، گفتگوها و تحلیلها کنترلی بر آنچه در حال پخش است ندارید و ممکن است کودکان تصاویر، صحنهها یا گفتههایی را ببینند و بشنوند که عامل نگرانی غیر ضروری یا صدمه روحی و ذهنی عمیق در آنها باشد.
لطفاً این مقاله را هم بخوانید: تا کی اخبار نبینیم و به جای دیدن اخبار چه کنیم؟ (یک سؤال از پیام)
چند گام عالی که در این لایو به آن اشاره میشود…!
در این ویدئو خانم صنعتگر چند گام مفید برای «نحوه مواجهه کودکان با بحرانها و اخبار بد» را به والدین و هرکسی که چنین دغدغههایی دارد یاد میدهد.
این گامها را به صورت خلاصه برایتان شرح میدهد.
اما برای اینکه کامل این گامها را درک کنید، لازم است حتماً لایو بالا را مشاهده کنید.
مطمئناً یک ساعت وقت گذاشتن و دیدن این ویدئو میتواند تأثیر زیادی روی شما، فرزندان شما و دغدغههای شما داشته باشد.
گام اول: ربات نباشیم!
نخستین گام این است که خیلی از پدر و مادرها فکر میکنند برای مواجهه کودکانشان با اخبار بد، باید مثل یک ربات باشند و ادا دربیاورند و همه چیز را گل و بلبل نشان دهند.
اولین گام این است که خودمان باشید. قرار نیست بچهها را در یک محیط خیالی و ایزوله بزرگ کنیم. در این شرایط کودک وقتی وارد محیط جامعه میشود، همه چیز برایش غیرقابل باور است و ممکن است صدمات روحی بیشتری هم ببیند.
بنابراین منظور ما این نیست که همه چیز را خوب نشان دهید. منظور این است که چطور بچهها را برای مواجهه با بحرانها آماده کنیم.
شاید بتوانیم گام اول را «پذیرش» بنامیم. بپذیریم که دنیا میتواند بحرانهای مختلفی داشته باشد و همیشه قرار نیست همه چیز عالی باشد. اگرچه باید کودکمان را به نحوی هدایت کنیم که رسالت اصلیاش این باشد:
«دنیا را جای زیباتری برای زندگی کند…!»
گام دوم: درد دل نکردن با بچهها
در جامعه روانشناسان کودک، مصداقهای زیادی برای «سواستفاده» از کودک قید شده است.
شاید خیلی از ما از این مصادیق ناآگاه باشیم.
مثلاً آیا میدانستید «درد دل کردن با بچهها» و انتقال اخبار و افکار منفی به آنها به معنای «سواستفاده» از آنهاست؟
همیشه سواستفاده کردن به این معنا نیست که یک فرد بیرونی، از کودک ما سواستفاده میکند. خیلی اوقات، خود پدر و مادرها، به صورت ناآگاهانه و غیر عامدانه، از کودکشان سواستفاده میکنند.
پس این قضیه را هم در نظر داشته باشید. درد دل کردن با بچهها و انتقال اخبار و افکار منفی به آنها ممنوع است!
گام سوم: گوش دادنِ خنثی به کودکان
باید حواسمان را جمع کنیم که موقع صحبت کردن با فرزند، زیاد وارد جزئیات نشویم. تنها سؤالاتی کلی از او بپرسیم تا درونیات واقعی او دستمان بیاید. سپس به صورت فعالانه و کامل به او گوش بدهیم.
ما میتوانیم با پرسیدن جند سؤال جزئی و بدون اینکه واکنش مثبت یا منفی به او نشان دهیم، حالات واقعی بچه و اینکه مثلاً در مدرسه چه چیزهایی راجع به یک بحران (مثلاً بیماری کرونا) شنیده است، با خبر شویم.
این گام را هم به صورت کامل میتوانید در ویدئوی بالا مشاهده کنید.
گام چهارم: سؤالات آگاهانه بپرسیم
وقتی بحرانی پیش میآید، والدین نباید فکر کنند که خودشان مرجع اصلی هستند و چون بزرگتر هستند، هر تصمیم و راهنماییای که کنند صحیح است.
شما در مواجهه با بحرانها همانطور که گفتیم، باید از بچهها سؤالاتی تر و تمیز و آگاهانه بپرسید.
سؤالاتی که هم جوابش را کامل بلد نباشد و هم در مورد آن اطلاعاتی جزئی داشته باشد.
گام پنجم: اتصال به نقاط امن خودش
یعنی بحرانها را به فضای آشنایی که کودک از آن قبلاً اطلاع داشته و نقطه امنی برایش به حساب میآید، لینک بدهیم.
مثلاً در موقع بروز یک بحران مثل ویروس کرونا، تلاش کنیم به کودک یادآوری کنیم از این موقعیت هم عبور میکنیم همانطور که مادر بزرگش دو هفته پیش سرما خورده بود و الان حالش خوب شده است.
یا مثلاً دایره المعارفی داشته باشیم که در مواقع بحران بتوانیم به آن رجوع کنیم و در مورد آن بیشتر بداند، تبدیل به یک نقطه امن برای کودک میشود.
ترس از ناشناختهها میآید. ترسهای کودک را به شناختهها تبدیل کنیم و اجازه دهیم لمسش کنند و سپس حلش کنیم.
آن ترسهای وحشتناک به چیزهای قابل لمس و کم خطر تبدیل میشود.
گام ششم: مکانیسم طنز یا شوخ طبعی
یکی از موضوعاتی که کمتر مورد توجه قرار گرفته اما به خوبی میتواند برای کودکان مؤثر باشد، استفاده صحیح و آگاهانه از شوخ طبعی و طنز است.
فرض کنید کودک با بحرانی به نام کرونا آشنا میشود. میتوانید آن را به شکل یک موجود خنده دار برایش نقاشی کنید و آن را صورت طنز برایش توضیح دهید.
طنز به خوبی زهر اخبار بد و بحرانها را میگیرد و آن را برای کودک از یک چیز وحشتناک به یک موضوع غیرترسناک بدل میکند. در قالب طنز، میتوانید به او آموزش دهید که چطور از خود محافظت کند.
در این زمینه میتوانید کتاب «روانشناسی شوخ طبعی» از «سعید بی نیاز» را مطالعه کنید.
گام هفتم: فوکوس کردن اینجا جایز نیست!
برای آدم بزرگها، فوکوس کردن و تمرکز روی یک موضوع مهم است.
اما در دنیای کودکان، اوضاع کمی متفاوت است. در مواقعی که در بحران هستیم، زوم کردن و تمرکز دائمی روی آن مسئله، باعث گیر افتادن در یک دور باطل خواهد شد.
چه کار کنیم؟
ما از مایندمپ یا نقشه ذهنی میتوانیم در این زمینه استفاده کنیم.
چگونه؟
در ویدئوی بالا از دقیقه 34 به بعد، اینکه چطور از این تکنیک استفاده کنیم، بیشتر ببینید…
جعبه ابزاری برای روزهای بحرانی
همانطور که یک نجار برای کارهایش نیاز به یک جعبه ابزار دارد و یا همه ما در مواقع بروز یک مشکل جسمی نیاز به جعبه کمکهای اولیه داریم، بهتر است جعبهای هم داشته باشیم تحت عنوان «جعبه ابزار بحران!»
راستش را بخواهید، در همه جای دنیا بحران ممکن است به وجود بیاید. چه بهتر که بتوانیم جعبه ابزاری داشته باشیم که در اینجور مواقع به آن رجوع کنیم.
اشتباهی که خیلی از والدین به آن دچار میشوند این است که به بچهها میقبولانند که هر بحرانی نتیجه بی کفایتی و عدم کارکرد صحیح حکومتها یا دولتهاست و نقش و تاثیری که خودشان میتوانند در رفع و کنترل آن بحران دارند را از یاد میبرند.
بنابراین به شما توصیه میکنیم همیشه یک جعبه ابزار بنا به سلیقه و کارکرد خودتان داشته باشید.
میتوانید مجموعهای کتاب آموزشی داشته باشید. مجموعهای از فیلمهای کمک کننده و آموزشی و یا بازیهای مختلف.
چند توصیه تکمیلی…
این چند نکته تکمیلی را هم حتماً در تربیت کودکان و نحوه مواجهه آنها با اخبار بد رعایت کنید:
اول:
کودکان زیر 7 سال را تا جایی که امکان دارد، از اخبار و رادیو و تلویزیون و شبکههای خبری دور نگه دارید. اگر روزنامه میخوانید آن را دور از دسترس کودکان قرار دهید. دلیل این موضوع این است که کودکان پیش از دبستان به راحتی واقعیت را با خیال و فانتزیهای بسیار ترسناک اشتباه میگیرند. تماشای تصاویر خشونت آمیز، جنگ، اتفاقهای ناگوار طبیعی، سوانح یا شنیدن درباره این مسائل برای کودکان زیر 7 سال بسیار ترسناکتر از آن است که ما فکر میکنیم
دوم:
بهترین روش برای شروع گفتوگو این است که آنچه را که درباره واقعه میدانند و نحوه کسب اطلاعات را از کودک سؤال کنید. آنها را متوجه کنید که باید اطلاعاتشان از منابع قابل اعتماد باشد و نباید شنیدههایشان را از دوستان و هم کلاسیها جدی بگیرند.
به کودکان اجازه دهید که شنیدههایشان را با خانواده در میان بگذارند تا در صورت نیاز اطلاعات خلاف واقع را اصلاح کنند. درک کودکان از موضوع و تصوراتشان که ترسناکتر از واقعیت است خانواده را شگفت زده خواهد کرد. خانوادهها حتماً با دقت به حرفهای کودکان گوش کرده و از آنها درباره صحبتهایشان پرسوجو کنند. البته از حرف زدن درباره اتفاقات آتی و تحلیل پیامدها پرهیز کنید.
نکته سوم:
خانوادهها باید به کودکان یادآوری کنند که کنارشان هستند، آنها را متوجه کنند که احساس ترس و نگرانی در چنین موقعیتهایی کاملاً طبیعی است و نباید بابت این احساسشان شرمنده باشند.